Lezing voorjaar 2024

Lezing door Ruud Schaafsma
IJS UIT HET NOORDEN
De vorming van het landschap rond Bennekom en de situatie op IJsland.

Dinsdag 2 april 2024, 20.15 uur (zaal open vanaf 19.45uur)
Kijk- en Luistermuseum, Kerkstraat 1, Bennekom
Toegang gratis voor Kijkdoosleden. Entree voor niet-leden; €6,00

Het landschap rond Bennekom is voor een belangrijk deel gevormd door de ijstijden. De opvallende stuwwal Ede-Wageningen-Lunteren, de vlakke sandr van Wolfheze en de Gelderse Vallei zijn ontstaan tijdens de laatste en voorlaatste ijstijd. Na de klimaatverandering, de opwarming en daardoor het smelten van het ijs, ontstonden grote smeltwaterdalen die het landschap inkerfden en het voor een belangrijk deel achterlieten zoals het nu nog is.

Op een afstand van 2150 kilometer ten Noorden van ons ligt IJsland, een land van uitersten: aan de rand van enorme ijskappen liggen kokende bronnen en zwarte lavavelden die grenzen aan groene oasen. Overal zijn de sporen zichtbaar van het recente glaciale verleden en krijg je letterlijk inkijkjes in het binnenste van de aarde. De klimaatverandering is volop gaande, maar de grote gebaren van de ijstijd zijn op IJsland nog te zien in de vorm van enorme gletsjers.

In een powerpoint-presentatie laat Ruud Schaafsma zowel IJsland als het gebied rond Bennekom zien; een intrigerende vergelijking!

Al dertig jaar is Ruud Schaafsma natuurgids voor IVN Zuidwest Veluwezoom en oprichter en coördinator van de ‘werkgroep Beken en sprengen’. Samen met het Waterschap onderhoudt deze vrijwilligersgroep vooral de beken in het Renkums beekdal.
Daarnaast is hij al zo’n vijfentwintig jaar reisleider en reiziger op IJsland, zijn tweede vaderland. Hij begeleidde er twintig jaar groepen wandelaars, vooral in het onbewoonde binnenland. Zijn lief

de voor het land is groot en verblijft bij voorkeur in de onbewoonde gebieden: wandelend en kamperend.
Een passender spreker voor deze lezing die tijdens de weken van de tentoonstelling ‘Van het Noorden’ wordt gehouden, is nauwelijks denkbaar.

Ruud Schaafsma is auteur van o.a.
-De Renkumse en Heelsumse beekdalen
-Wandelingen in het voetspoor van Hemmo Bos
-Struinen op IJsland
-Verder struinen op IJsland

Lezing “Beelden in het Park de Hoge Veluwe” op 30 maart 2023

Op 30 maart organiseert De Kijkdoos een lezing met als thema: ‘Beelden in het Park de Hoge Veluwe’.

Kees Kuiphof, natuurgids op het Park, vertelt over de beelden in het landschap, hun oorsprong, hun makers en hun betekenis.
Voor een klein aantal van die beelden is door Helene Kröller-Müller opdracht gegeven aan kunstenaars in die periode. Zij overleed in 1939. Haar opvolgers kochten na 1945 van zeer uiteenlopende kunstenaars beelden aan waarvan sommige baanbrekend waren in die tijd. De lezing wordt verlevendigd met foto’s van de beelden en van de kunstenaars.

De lezing wordt gehouden in het Kijk- en Luistermuseum vanaf 20 uur.
Toegang €5 per persoon. Gratis toegang voor leden van de Kijkdoos.

Lezing Water en Land in de Kunst 13 april 2022

Op woensdag 13 april 2022 vindt de lezing “Water en Land in de Kunst” van Gees-Ineke Smit ter Horst plaats in de Grote zaal Kijk- en Luistermuseum, Kerkstraat 1 in Bennekom, aanvang 20.15 uur.

Gees-Ineke Smit ter Horst volgde na de kunstacademie de studie Kunstgeschiedenis. Die achtergrond bleek een goede basis voor diverse adviseursfuncties bij bedrijven en verschillende instituten op het gebied van kunst en cultuur. Zij zal met grote passie vertellen over kunst en de geschiedenis daarvan. Haar verhaal zal ondersteund worden met projectiebeelden.

Al eeuwenlang vormen water en land een inspiratiebron voor kunstenaars. Helene Kröller-Müller verrijkte haar kunstverzameling met vele landschappen. Een van de eerste aankopen van Helene was een landschap van Constant Gabriël: ‘Il vient de loin‘ uit 1887. Een verstild landschap met een trein.

Paul Joseph Constantin Gabriël, Il vient de Loin, ca. 1887 Collectie Kröller-Müller Museum, Otterlo, Nederland

 

 

Een ‘akelig gedisciplineerde’ kunstenaar tijdens de najaarslezing 2019

Ze is ‘akelig gedisciplineerd’, twijfelt nooit en is ‘eigenlijk’ haar hele leven aan het spelen, maar dan serieus. Dat zijn wat kenmerken die Adrie Arendsman, kunstenaar, zichzelf geeft tijdens het interview door Frank Wiersma, psycholoog.

Het is donderdagavond 14 november 2019, de traditionele najaarsbijeenkomst van de Kijkdoos, tussen de kunst van de najaarstentoonstelling. in Villa Erica. Het publiek luistert muisstil. Nadat het eerst drie sonatines heeft horen spelen door Hannah Degenaar, viool, en Victor Bense, piano.

Poëzie van het alledaagse

Zelfs een kassabonnetje kan Adrie aanzetten tot nadenken over kunst. Ze noemt het de poëzie van het alledaagse. “Leuk hoe al die woorden en getallen onder elkaar staan.”

Maar voor haar eigen werk laat ze zich alleen inspireren door de twee opdrachten die ze in haar tweede jaar gemaakt heeft voor de kunstacademie. Deze hadden te maken met zelfportret en jeugd. Ze schoot een rolletje vol op zichzelf, terwijl ze allerlei emoties uitbeeldde. Die emoties zijn terug te zien in haar werk. Ook pakte ze een jeugdfoto van zichzelf, waarop ze in een jurkje te zien is. Deze vorm is in vele schilderijen, glaswerk en keramiek terug te zien. Vaak zonder armen. Soms ook zonder hoofd. Soms alleen in de vorm van een driehoek.

Vrije handwerkster

Dat Adrie kunstenaar zou worden stond allerminst vast. Haar moeder vond haar al wel creatief en gaf haar de kwalificatie ‘vrije handwerkster’. Maar pas op haar 48e, toen ze naar de Kunstacademie ging, werd dat werkelijkheid. Al was de KA zelf ‘niet leuk. Ik kan het niemand aanbevelen”, zegt ze goudeerlijk.

Zelf begreep ze weinig van het eerste jaar. Daarvan getuigen ook de commentaren op haar opdrachten: “Mijn werk was goed, maar ik had de opdracht niet begrepen.” Ze had voor de KA niets gedaan met kunst. Moest als opdracht om aangenomen te worden nog snel wat maken. De winkel had toevallig alleen rode verf en een klein kwastje. Dus leverde alleen rood werk in. “Goh, u houdt alleen van rood”, werd haar gevraagd.

Na het rood kwam het geel, daarna het blauw en sinds kort is er ook groen bij. “Ik moet elke kleur veroveren, tot in alle nuances”, legt ze uit. “Eerst is het een beetje geknoeisel.” Zo ziet haar werk er kleurrijk uit.

 

Frank Wiersma interviewt kunstenaar Adrie Arendsman

Een psycholoog die een kunstenaar interviewt; is dat niet een beetje vreemd? Nee, helemaal niet. Zo iemand kan juist goed doordringen in de diepere redenen van de kunstenaar om het werk zo te maken als ze doet. Dat is dan ook te horen, en te zien, op 14 november, een avond georganiseerd door De Kijkdoos, in Bennekom.

Waar komen de ideeën van de kunstenaar vandaan?

Frank Wiersma interviewt kunstenaar, bij De Kijkdoos, Bennekom

Frank Wiersma

De psycholoog van deze avond is drs. Frank Wiersman, klinisch psycholoog-psychotherapeut. Hij is jarenlang voorzitter geweest bij het Platform Edese Kunstenaars (PEK) en is ‘mateloos geboeid’ door het ontstaan van kunst: “Waar komen de ideeën van de kunstenaar vandaan? Wat zijn de elementen in dat creatieve proces?”

Aan kunstenaar Adrie Arendsman heeft hij dan een goede, heeft de psycholoog gemerkt.  Onlangs ontmoette hij haar in haar atelier in Enschede. “Het is heel boeiend om haar gedachtegang te volgen. Voordat ze aan een kunstwerk begint heeft ze volop ideeën en beschouwingen over wat ze gaat maken. Ze gaat niet blind aan de gang. Als je dan begrijpt waar het vandaan komt, kijk je ook met andere ogen naar haar kunst.”

Van iets concreets naar fantasie

Als Adrie start aan een nieuw werk, begint ze altijd met iets ‘heel concreets’, dat via haar fantasie dan tot het kunstwerk leidt, hoorde Frank van haar. “Als kijker heb je geen weet van dat concrete en het is zo leuk om te weten wat dat concrete dan is.”

Tijdens de avond komt dat concrete letterlijk in beeld. Adrie neemt een doos mee waar van alles in zit. Aan de hand van deze voorwerpen én de vragen van Frank neemt Adrie de toehoorders mee in haar diepere motivaties. “Er zit in ieder geval heel veel speelsheid in de dingen die ze doet”, wil Frank er nog over verklappen.

14 november 20.00 uur, in Bennekom

In gesprek met de kunstenaar: donderdag 14 november, 20.00 uur, in Villa Erica, Bennekom. Toegang gratis voor leden van De Kijkdoos en voor wie ter plekke lid wordt. Voor niet-leden 5 euro.

De avond vindt plaats tijdens de expositie Never for ever, door Adrie Arendsman, in villa Erica, Bennekom.

Inleiding met muziek

De avond wordt ingeleid met muziek: Hannah Degenaar, viool, en Victor Bense, piano. Zij spelen de eerste sonatine van Frans Schubert opus 137, in D groot.

Hannah Degenaar speelt viool, bij De Kijkdoos

Hannah Degenaar

Victor Bense, piano, bij de Kijkdoos

Victor Bense

 

 

Najaarslezing: woorden vinden als er geen woorden zijn

Met muzikale inleiding door viool en piano

najaarslezing 2019 in De KijkdoosAltijd op zoek naar het wezen van zichzelf en de wereld om haar heen. Steeds opnieuw en op eigen wijze uitdrukking geven aan haar belevingswereld in kleur en vorm. Dat is wat kunstenaar Adrie Arendsman kenmerkt en wat terug te zien is in haar werken.

Daar woorden aan geven vindt ze lastig. Toch is dat precies wat ze zal doen tijdens de najaarslezing van De Kijkdoos op 14 november.

Interview door psycholoog

Psycholoog Frank Wiersma ondervraagt Adrie over de diepere lagen van haar werk en waar dit uit voortkomt. ‘Ik hoop dat dan de goede woorden komen. Ik moet zo antwoord geven dat het niet te abstract wordt. Ik ga er zeker iets van leren.’ Adrie vindt het spannend, maar kijkt ook uit naar deze bijzondere versie van de najaarslezing.

Misschien komt er dan ook antwoord op de vraag hoe het kan dat haar werken in staat zijn om een ruimte te veranderen. Zo verhaalt ze van een koper die een werk van haar in de hal wilde hangen. Uiteindelijk kwam het schilderij in de woonkamer omdat ‘het te veel kracht had voor die kleine hal. Net of de ruimte groter wordt als er iets van haar staat of hangt.’ Niet dat ze dat met opzet doet,. ‘Daar kan ik niets aan doen, het zit in het werk en heeft met de vormentaal te maken.’

Voorafgaand aan het tweegesprek is er een muzikale inleiding door viool en piano.

Datum en tijd najaarslezing

De najaarslezing is op 14 november om 20.00 uur in Villa Erica, Ericapark 1 Bennekom,

Toegang: gratis voor leden van De Kijkdoos en voor wie ter plekke lid wordt. Niet-leden betalen 5 euro.

De najaarslezing vindt plaats tijdens de expositie Never for ever door Adrie Arendsman, van 2 november tot en met 17 november, van  vrijdag t/m zondag, van 13.30-17.00 uur.in Villa Erica, Ericapark 1 Bennekom.

===========================

Rode laarzen en een sigaretje

Voorjaarslezing De Kijkdoos met Juul Kortekaas“Mooi hè? Zo’n blaadje waar net het licht doorheen valt. En dit, prachtig toch?” Juul Kortekaas kan haar blijdschap niet op als ze de dia’s laat zien. Het zijn haar eigen kunstwerken, door de jaren heen gemaakt. Ze vertelt hoe ze ze heeft gemaakt, wat haar ertoe bracht om ze zo te maken of laat er een gedicht bij horen, van haarzelf of van een andere dichter. De zaal geniet. En zijzelf niet minder.

Juul verzorgt de voorjaarslezing in villa Erica op uitnodiging van De Kijkdoos, te midden van haar eigen kunstwerken. De aronskelk licht ze eruit. De bloem van de dood én de liefde. Waarna een gedicht over de liefde volgt. “Ach, de liefde, de liefde”, draagt ze voor met een stem die je doet wegzinken in haar woorden.

Bij de smidVoorjaarslezing De Kijkdoos met Juul Kortekaas

Ze vertelt over de smid, die haar bladen in elkaar zet tot een fontein of een plant. “ Dat kost wel heel veel tijd, want hij mag niet praten, anders kan ik me niet concentreren. Dus dan ben je daar samen aan het zwijgen. En als iets klaar is, is er een omhelzing. En een sigaretje.”

Op naar de volgende dia, van een jongere Juul met rode laarzen bij de haar kenmerkende rechtopstaande stelen. “Ik zie in al mijn werk dat ik wel heel sacraal ben. Zo’n vorm die op een kathedraal lijkt, alles in drieën, bladgouden vaandels die naar de hemel wijzen.” Ze toont een rotonde in Oudorp, waar pilaren van haar de hemel in wijzen. De kathedraal van de stilte, noemt ze dit. “Ik heb een fout gemaakt”, vindt ze. “Ik had ze veel hoger moeten maken.”

Tussen leven en dood

Zo staat ze bij al haar kunstwerken even stil. Over haar verlangen naar de  tuin, dat je terug ziet in haar werk. Over de stilte die ze van binnen heeft, ook al ‘verkoop ik wel heel veel praatjes”. Over hoe ze “alles tussen leven en dood doet.” Heel veel geboortekaartjes heeft ze gemaakt en grafzerken. Bladeren die drijven op het water.

Ze eindigt haar lezing met krantenknipsels uit haar Bennekomse periode. Mensen uit de zaal herinneren zich dat nog en vullen aan. Dan is de laatste dia. “ Oh, dit is het eind. Wat vinden jullie jongens?”

 

 

 

Juul Kortekaas houdt voorjaarslezing op 18 april 2019

Juul schildert tulpen, en andere bloemen als iris en de aronskelk. Of ze maakt ze in roestvrij staal of lood. Veel tulpen. Grote tulpen.

Dat ze verknocht is aan de tulp is niet vreemd. Haar vader teelde tulpen en als kind al trof haar de eenvoud. “Je stopt zo’n bolletje vol zelfsturing in de grond en dan voltrekt zich het wonder”, aldus een uitspraak van haar in de Provinciale Zeeuwse Courant uit 2004. Zo’n tulp kan ‘bloem zitten wezen zonder er iets voor te hoeven doen, mooi te wezen. En kijk nou eens hoe vernuftig hij in elkaar zit. Zo zitten wij ook in elkaar’, zo zegt ze in een interview met omroep Zeeland

Bovendien woont ze in een huis uit eind 16e eeuw, de tijd dat de tulp op kwam. Hoe passend is het dan om die tulp nieuw leven in te blazen?

Kortom, Juul heeft genoeg te vertellen over haar werk en haar fascinatie voor de bloem en het leven.

Donderdag 18 april, 20.00 uur in Villa Erica, Ericapark 1 in Bennekom.
Toegang: gratis voor leden van De Kijkdoos en voor wie ter plekke lid wordt. Niet-leden betalen 5 euro.

Blues in De Kijkdoos op 15 november 2018

Door Ad Brouwers, blues liefhebber en presentator.

In de muzikale presentatie van De Kijkdoos staat dit jaar de Blues centraal. Deze muziekvorm is ca. 150 jaar geleden in de zuidelijke staten (m.n. Louisiana, Tennessee, Arkansas, Mississippi, Texas) van Amerika ontstaan. De muziekstijl is gebaseerd op voor die tijd geheel nieuwe muzieksoorten, zoals negrospirituals en swingende marsmuziek gemaakt door de talrijke plantageslaven uit de USA en Afrika. Later werden daar nieuwe instrumenten aan toegevoegd, zoals de banjo, de elektrische gitaar, de basgitaar, het mondorgel en de saxofoon.
Uit een unieke samensmelting van -voor die tijd geheel nieuwe- klanken, werd door blueszangers gezongen over het miserabele leven van de plantageslaven en hun persoonlijk leed. Er ontstond een rauwe meeslepende muziekvorm met een grote variatie in stijlen, klanken, ritmes en oneindig veel mengvormen.
Ad Brouwers is een gepensioneerd internist met een merkwaardige voorkeur voor bluesmuziek. Merkwaardig omdat de blues vrijwel altijd gaat over ellende, relationele problemen en gemiste kansen. Toch voelt hij zich, en velen met hem, duidelijk beter na het beluisteren van de authentieke blues. De reden daarvoor is niet duidelijk. Mogelijk heeft de blues een troostende werking. In dat opzicht lijkt de blues op de Portugese fado. Ad Brouwers neemt u deze avond mee in de achtergronden, ontstaansgeschiedenis en kenmerken van de blues. Vormt de blues inderdaad de basis van de moderne Amerikaanse muziek, zoals veel Amerikanen denken? Duidelijk wordt dat artiesten een klassiek blues nummer, met dezelfde tekst en muziek, toch totaal anders interpreteren. Wat misschien wel het leukste aspect van de blues is. Hopelijk voelt ook u zich beter na kennis gemaakt te hebben met de ‘one and only’ Mississippi Delta blues.

Donderdag 15 november 20.00 uur in Villa Erica, Ericapark 1 in Bennekom.
Toegang: gratis voor leden van Culturele Vereniging De Kijkdoos én voor mensen die lid willen worden.